Myjemy ręce i idziemy do domu? Nie, najlepsze dopiero przed nami!

J 2,1-11

Třetího dne byla svatba v Káně Galilejské. Byla tam Ježíšova matka; na svatbu byl pozván také Ježíš a jeho učedníci. Když se nedostávalo vína, řekla Ježíšovi jeho matka: „Už nemají víno.“ Ježíš jí řekl: „Co to ode mne žádáš! Ještě nepřišla má hodina.“ Matka řekla služebníkům: „Udělejte, cokoli vám nařídí.“ Bylo tam šest kamenných nádob, určených k židovskému očišťování, každá na dvě až tři vědra. Ježíš řekl služebníkům: „Naplňte ty nádoby vodou!“ I naplnili je až po okraj. Pak jim přikázal: „Teď z nich naberte a doneste správci hostiny!“ Učinili tak. Jakmile správce hostiny ochutnal vodu proměněnou ve víno – nevěděl, odkud je, ale služebníci, kteří vodu nabírali, to věděli – zavolal si ženicha a řekl mu: „Každý člověk podává nejprve dobré víno, a teprve když už se hosté napijí, víno horší. Ty jsi však uchoval dobré víno až pro tuto chvíli.“ Tak učinil Ježíš v Káně Galilejské počátek svých znamení a zjevil svou slávu. A jeho učedníci v něho uvěřili.

Umiłowani, wraz z uczniami i matką Jezusa jesteśmy dziś gośćmi na weselu. Janowa narracja tej historii stanowi jedno ze świadectw spotkania z Mesjaszem, z Chrystusem, Tym, który miał przyjść. Znajduje się na początku całej serii spotkań, w których ludzie poznają kim jest Jezus. Spotykają się z Bogiem. Zostają z Nim skonfrontowani, a ich życie ulega przemianie.

Z pewnością wiele nasuwa się nam skojarzeń w związku z tym weselem, pierwszym cudem dokonanym przez Jezusa, przemianą wody w wino, w ogóle całą atmosferą i symboliką wesela, małżeństwa, związku miłości dwojga osób. O radości, jakiej dotąd żadne oko nie widziało ani ucho nie słyszało, ani co na myśl człowiekowi nie przyszło mówią także inne teksty tej niedzieli – jak zresztą słyszeliśmy w czytaniach sprzed ołtarza. I z pewnością ważna jest tutaj także sama symbolika wina: napoju co prawda zdradliwego, kiedy się go nadużywa – a jednak „rozweselającego serce człowieka”, wskazującego na radość prawdziwą, czerpaną od Boga samego, z Jego miłosierdzia i zderzenia z Jego łaską. Już w Starym Testamencie, gdy były zapowiadane wielkie kary, jakie Bóg miał zesłać na lud za doznawane obrazy, mówiło się zawsze o pozbawieniu na ten czas wina. Jedynym winem, jakie pozostawało wówczas do picia, był gorzki kielich gniewu Bożego. Natomiast zapowiadane przez Boga jego wiernym szczęście było często przedstawiane za pomocą wielkiej obfitości wina.

W Nowym Testamencie „nowe wino” jest symbolem czasów mesjańskich. Wśród tekstów przeznaczonych do czytania na dzisiejszą niedzielę jest również słowo z 2. rozdziału Ewangelii Marka, gdzie Jezus sam oświadcza, że nowe przymierze ustanowione w Jego osobie jest winem nowym, które rozsadza stare bukłaki. Wino podawane na uczcie w Kanie Galilejskiej, wino oczekiwane aż dotąd, to dar miłości Chrystusa, znak radości, którą niesie ze sobą przyjście Mesjasza. Pamiętajmy, z jakiej perspektywy pisze Jan swoją Ewangelię – z perspektywy wiary Kościoła w Chrystusa ukrzyżowanego i zmartwychwstałego. Kreśli przed naszymi oczyma obraz spotkania z Chrystusem, daje świadectwo wiary swojej i pozostałych uczniów w Jezusa jako Bożego Posłańca, Syna Bożego, Baranka, który przyszedł, by wylać swą krew za grzechy świata. I dla nas jasnym jest skojarzenie wina z krwią przelaną za nas na Golgocie, krwią i ciałem, które przyjmujemy w sakramencie Komunii Świętej. Będziemy je przyjmować i dziś. Wreszcie podobne słowa o „nowym winie” znajdujemy w Jezusowym sformułowaniu zapisanym przez ewangelistę Mateusza, gdy Pan mówi, iż odtąd nie będzie już pił z owocu winorośli, aż do owego dnia, gdy będzie wraz z uczniami pił „na nowo” kielich w Królestwie Ojca. Wtedy czasy mesjańskie osiągną swoje spełnienie. Nastąpi radość zupełna. Do tego czasu wierzący ma gasić pragnienie swojej duszy winem, które stało się krwią przelaną na krzyżu przez jego Pana.

Sporo tej symboliki, prawda? Myślę jednak, że tę historię o weselu w Kanie winniśmy odczytywać przede wszystkim poprzez pryzmat innych słów wypowiedzianych parę wersetów wcześniej w Ewangelii Jana: „Zakon został nadany przez Mojżesza, łaska zaś i prawda stały się przez Jezusa Chrystusa” (1,17). Bo oto w pierwszym cudzie dokonanym przez Jezusa zderzają się ze sobą te dwie sfery. Zakon nie mógł przynieść życiu człowieka pełnej radości, bo człowiek sam z siebie nie jest w stanie wykrzesać pełnej sprawiedliwości, nie jest w stanie być takim, jak tego od niego oczekuje Pan Bóg. Zakon stwarzał pewien punkt odniesienia, ale tego punktu człowiek nie jest w stanie dosięgnąć. Nie osiągnie w ten sposób pełnej radości spotkania z Bogiem – tak samo jak nie osiągnie człowiek radości i uwolnienia od codziennych problemów, nadużywając winnego napoju. Zawsze jednak gdzieś tam w tle słowa Zakonu, nawet w Starym Testamencie, znajdowała się wieść o miłosierdziu i miłości Boga – czymś co jest charakterystyczne dla ojca albo jeszcze lepiej matki pochylającej się nad dzieckiem, postawie Boga pełnej miłości względem tych, których stworzył, dla których chce tego, co najlepsze, z których się raduje i których miłuje tak, jak tylko jest to możliwe. Aby dla człowieka uczynić wszystko w tej miłości rodzicielskiej, Bóg umiera w końcu za człowieka, po to, aby on mógł żyć. Żyć na wieki.

To miłosierdzie właściwie równoznaczne jest z łaską, o której czytamy w Nowym Testamencie. Nowa rzeczywistość łaski, bezpośredniego spotkania i kontaktu z Bogiem miłosiernym, który przyjmuje, który odpuszcza, który oczyszcza nasze serca, myśli i motywacje, tak iż otrzymujemy nową inspirację, by żyć i miłować… Widząc Jego miłość, przyjmując ją, zostajemy przemienieni wewnętrznie i nasze spojrzenie na świat, na ludzi wokół nas nie może już dłużej pozostać takie samo.

Bůh připravuje pro nás to, co nejlepší, nabízí nám něco skvělého a velkolepého, zve nás k tomu a přeje nám to. A není to dar jen pro pár vyvolených, ale pro každého, kdo chce jeho pozvání přijmout. Radost, veselí a hojnost jsou Božím záměrem. Slyšme to a uložme si to teď někde v hlavě, abychom věděli, že všechno, co bude za chvíli řečeno a co se dál stane v tomto příběhu, má tohle předznamenání i cíl.

Pořadatelům svatby došlo víno. Když se člověk s veškerou svojí nachystanou radostí ocitne na dně a obrací se pak ke Kristu s prosbou, aby doplnil jeho vyschlé zdroje, může podobně jako Marie slyšet odmítnutí: „Co to ode mne žádáš! Ještě nepřišla má hodina.“ Představa Boha jako číšníka, který jen dolévá naše prázdné poháry, jako služebníčka, který svým požehnáním doplní docházející zásoby pohody a štěstí podle našich představ, asi nebude ta pravá. Radost v Kristu asi přichází jinak a máme-li ji opravdu přijmout, je třeba se téhle možnosti otevřít, skutečně se spolehnout, tedy dát Bohu ve svém životě prostor k čemukoli. To neznamená pasivitu ani útrpnost, ale, jak Marie vzápětí říká, poslušnost: „Udělejte cokoli vám nařídí.“

A právě v té poslušnosti to bez důvěry nejde, protože našim očím se může Ježíšova reakce jevit jako definitivní konec radosti namísto jejího rozmnožení. Těch šest nádob totiž sloužilo k obřadné očistě. Ta se prováděla nejen před jídlem, ale i po něm. V Ježíšově příkazu mohli tedy přítomní vidět mnohem spíš než pomoc záměr ukončit hostinu. Víno došlo a tak zkrátka končíme, umyjeme si ruce, jak zákon káže, a jdeme. A s takovou vidinou se člověk raději spokojí s paběrkováním (w tłumaczeniu: zbieraniem resztek), splete si radost s povinností a Ježíšovu nabídku odmítne, protože povinností máme každý až nad hlavu…

Jen ten, kdo důvěřuje, poslechne a může udělat úplně novou zkušenost: s Kristem má život úplně jinou gradaci než bez něj. Nejlepší není to, co jsme prožili a co se už bohužel nikdy nevrátí. Tak to chodí tam, kde je radost věcí našich sil. Ty nepochybně slábnou, ubývají, docházejí. Všechno stárne a opotřebovává se a člověk pak může prožívat radost snad jen s otupenými smysly. Každý člověk podává nejprve dobré víno, a teprve když se už hosté napijí (doslova podnapijí) – víno horší. Taková je logika člověkem nachystané radosti. A je jedno jestli je světského nebo zbožného rázu. I zbožnost založená na lidském výkonu se časem vyčerpá, i v ní síly docházejí a namísto skutečné radosti nastupuje iluze pokrytectví, která nesnese jasnou kritickou mysl, která funguje pouze v opojení, která to na lidi jenom hraje.

O tom se zmiňuje už apoštol Pavel, když píše o tom, co jsem také četl včera během on-line aliančního setkání (je to na netu, můžete se mrknout): Mojžíš si zahaloval svou tvář rouškou, aby synové Izraele nespatřili konec té pomíjející záře, kterou jeho tvář zářila, když sestupoval ze Sinaje po setkání s Bohem. Mojžíšův odlesk setkání s Bohem jednou prostě končil. Protože skončila doba, kdy se mohl tváří v tvář s Pánem setkávat. Pokud se však my smíme setkávat s Pánem Bohem denně, v Duchu a modlitbě, pak nemusí mizet z naší tváře onen odlesk Boží přítomnosti! Samozřejmě je pak otázkou, zda i my nezahalujeme před lidmi naše křesťanství, zda nenosíme roušku jako Mojžíš, poněvadž se stydíme, že onen Boží odlesk je ten tam, protože se s Pánem nesetkáváme a jeho slovo na nás nemá možnost působit… Anebo proto, že jsou v našem životě hříchy, které by mohly být pohoršením pro ty, kteří z námi žijí a nás pozorují. Kdo sází na svou zbožnou vůli, ten musí hrát nakonec divadlo.

S Kristem je to ale jinak. To nejlepší není za námi. Není třeba žít jen vzpomínkami. Život nejde jen od desíti k pěti. Tam, kde ho člověk přijme z Boží ruky, tam může čekat to nejlepší naposled, tam může hledět do budoucnosti s nadějí, i když mu síly ubývají. Radost z Boha se nespotřebovává, ale roste. A právě v těch chvílích, kdy jsme se vším tím, co jsme nachystali na dně, můžeme okusit, že naše síly nejsou všechno. Můžeme zažít nevídané překvapení, které zachrání situaci třeba i naší vinou zbabranou. Můžeme okusit výborné víno Boží milosti a může se v nás zrodit důvěra v Krista, v Boží lásku k nedokonalým, která nese lidský kříž.

Ani definitivní konec našich sil nemusí znamenat zoufalství, ale počátek nové radosti, otevřené dveře na bohatou hostinu Boží lásky. Každou nečekanou radost, každé nepředpokládané rozuzlení, každé překvapivé otevření situace, která se nám zdála naprosto beznadějná, můžeme přijmout jako znamení, že i když naše síly slábnou, radost a naděje nemusí. To nejlepší víno přijde až naposled. Máme ho ještě před sebou. Vždyť jsme to již četli: „Co oko nevidělo a ucho neslyšelo, co ani člověku na mysl nepřišlo, připravil Bůh těm, kdo ho milují.“ Dnes u oltáře můžeme zažít vírou malinkatý vzorek, něco jako předobraz. Skutečná svatba Beránka u něj doma v Jeho království bude však něco, co bude určitě stát za dlouhé čekání…