Etalon człowieczeństwa

Kol 2,3.6-10

W Chrystusie są ukryte wszystkie skarby mądrości i poznania. (…) Skoro więc przyjęliście Chrystusa Jezusa jako Pana, to trwajcie w Nim, zakorzenieni i ugruntowani w Nim, i umocnieni wiarą, jak was nauczono, pełni wdzięczności. Uważajcie, żeby was ktoś nie zniewolił filozofią i próżnym zwodzeniem, opartym na przekazie ludzkim, na żywiołach świata, a nie na Chrystusie. W Nim bowiem mieszka cieleśnie cała pełnia boskości i w Nim macie pełnię. On jest głową wszelkiej zwierzchności i władzy.

Milí v Pánu, sestry a bratři, máme před očima text z Bible, který dříve nebýval zařazen mezi vánoční čtení. Od několika let máme takzvané nové perikopy, podle kterých káže většina luteránských církví ve světě – a jelikož občas potřebujeme nějakou tu obnovu způsobu smýšlení, líbí se mi, že všechny tyto materiály jsou v dnešním světě dostupné. A tak jsem se rozhodl držet se „nových“ pořádků, přestože v naší církvi ještě pořád vládnou při homiletických přípravách perikopy staré.

Pak ale máme úseky z Písma, nad kterými musíme trochu více popřemýšlet, protože nám nevyprávějí – jak bychom chtěli třebas teď o Vánocích – příběh narození Děťátka Ježíš nebo nejsou to proroctví zvěstující příchod Spasitele, Mesiáše. Vlastně, apoštol Pavel píše křesťanům v Kolosech a také v sousední Laodikeji, že vede o ně boj. Zřejmě tím myslí modlitbu, aby vytrvali v Kristu a nedali se zmást různým podvodníkům, kteří přicházejí s pokřiveným a nepravým učením. Možná tím myslí i nějaké věroučné konfrontace a diskuse, když však vezmeme v potaz, že adresáty svého dopisu nezná osobně, hlavní tam bude asi spíše ta modlitba. „Rád bych, abyste věděli, jak těžký zápas tu podstupuji pro vás, pro Laodikejské i pro ty, kteří mě ani osobně neznají. Chci, abyste povzbuzeni v srdci a spojeni láskou hluboce pochopili a plně poznali Boží tajemství, jímž je Kristus…“ – a teď následuje text, který jsme před chvíli četli. „V něm, totiž v Kristu, jsou skryty všechny poklady moudrosti a poznání.“ A dále apoštol zdůvodňuje: „Říkám to proto, aby vás nikdo neoklamal líbivými řečmi. I když nejsem mezi vámi přítomen, přece jsem duchem s vámi a raduji se, když vidím vaši kázeň a pevnost vaší víry v Krista.“ A pokračuje: „Žijte v Kristu Ježíši, když jste ho přijali jako Pána…“

Co ale znamená, když řekneme, že máme nebo chceme „žít v Kristu“? Jsme přece křesťané, to nestačí? Epištola Koloským je určena docela aktivnímu křesťanskému sboru, apoštol ale chce jejich víru ještě nějak upevnit nebo vylepšit. Zdá se, že být křesťanem neznamená automaticky, že žijeme v Kristu! Sbor v Kolosách, kam je epištola určena, byl asi docela živý, jeho členové byli snad dobrými, láskyplnými křesťany. Přesto je autor napomíná, píše jim kritická slova, možná jim to přišlo divné, cítili, že nerozumějí, že je to někam táhne nebo k něčemu vyzývá, možná v něčem omezuje. Jsou na tom vlastně stejně jako my, když nad tím „žijte v Kristu“ stojíme trochu nechápavě. Asi nestačí radovat se ze vzkříšení a lásky, musím také něco dělat a něco zas ne, zkrátka život ve víře není procházka růžovým sadem, ale těžká a dlouhá cesta plná otázek, pochyb a starostí. Stojí to tedy za to, vůbec se tím „životem v Kristu“ zabývat? Dělat si život složitější? Ale ne, život sám o sobě přece přináší stejné otázky a pochyby. A tahle cesta, cesta „života s Kristem“ dává jednu odpověď, věřím, že dobrou. To není beznadějná cesta.

Mám dojem, jako by nám apoštol Pavel i do naší dnešní reality říkal totéž – a aby to námi pořádně otřáslo, posílá nám tento dopis zrovna o Vánocích. Abychom jej nepřehlédli. Aby jej uslyšeli i ti, kdo mimo svátky do kostelů nepřijdou. A možná proto, abychom nezůstali jen u malého Ježíška v jeslích a v Betlémě, abychom šli dál, do hloubky v naší cestě za Kristem. A kupodivu, kurýr nám tento dopis stihl doručit. Vánoční přání z prvního století po Kristu.

Co tedy znamená být křesťanem? Epištola radí, že křesťané mají „stavět na Kristu“ a „varovat se falešných proroků.“ Falešným prorokům rozumíme, to je i dnes aktuální. Ve světě téměř nekonečných možností, plném reklam, politických mítinků, vůdců pravdivých, polopravdivých i úplně lživých, ve světě mnoha náboženských pravd, polopravd a lží. Jak mezi všemi poznáme pravdu? „V Kristu jsou skryty všechny poklady moudrosti a poznání.“ On musí být v našem životě mírou všeho. Na konfirmačních setkáních jsme mluvili o tom, že jsou spisy tzv. kanonické, normativní a druhořadé, jakoby tak trochu „z druhé ruky“. A zrovna ono řecké slovo „kanón“ pochází z hebrejského „quanah“, což znamená norma, pravidlo, měřítko, stéblo. Toto je poměrně jednoduché k pochopení. Odkud třebas víme co je metr? Máme takový kanón, měřítko. Platino–iridiová tyč uschovaná v Mezinárodním úřadu vah a měr v Sèvres ve Francii je etalonem metru.

Etalon měřicí jednotky je ztělesněná míra, sloužící k realizaci a uchovávání této jednotky a k jejímu přenosu na měřidla nižší přesnosti. Přesně toto platí o Kristu a o nás…

Když se potřebujeme na něco nebo někoho odvolat v různých životních situacích, v nichž si nevíme rády, jaké rozhodnutí máme učinit – máme takový vzorec, etalon: máme Krista a jeho Slovo. Ježíšek nezůstal v plénkách a v jeslích. On je Pán, a proto připomíná apoštol Pavel: „… když jste ho přijali jako Pána, v něm zapusťte kořeny, na něm postavte základy, pevně se držte víry, jak jste v ní byli vyučeni“. Nezůstaňte jen u „duchovního mléka“ o základech křesťanství, jděte do hloubky. Nestavějte jen na povrchu. Nespokojte se jen vánoční zvěstí o Kristově příchodu na tento svět. To vám v praxi života a v různých zkouškách či těžších životních situacích nestačí! Dokonce řeknu: Nestačí vám ani to, čemu se naučíte na konfirmační přípravě. Nestačí vám modlitby a zásady, jimž se naučíte nazpaměť, jako jsou Modlitba Páně, Vyznání víry, Desatero, možná i s Lutherovým komentářem. Toto vše je dobré znát, něco o tom vědět, mít širší obzor a rozhled. Avšak nejdůležitější je samotný Kristus. On je normou a mírou všeho. Ani čtení Písma bez víry v Krista nedává smysl – protože celá Bible vede k osobnímu vztahu s Bohem, jenž je možný jedině skrze přijetí oběti jeho Syna.

Pak ještě o těch falešných učeních. Falešní proroci byli již ve Starém zákoně. A je zajímavé, že ti praví na tom byli často hůř než ti falešní. Praví proroci zůstávali nepochopeni a zavrhováni, kdežto falešným se věřilo na slovo. Ostatně i Kristus a apoštolové na tom nebyli o mnoho lépe, když se na ně podíváme z tohoto, čistě lidského hlediska. Falešný prorok trvá na svém: „Takhle to je a bude a ne jinak“. Vše musí být podle jeho míry. Když se ujme vlády, musí rychle vyměnit všechny důležité činitele a ihned změnit zákony podle svých norem. Každý musí být takový, jak já. Buď jsi na mé straně – aneb v opačném případě, jsi můj úhlavní nepřítel. Toto jsou proroci dogmatičtí, diktátorští. Pravý prorok věc domýšlí do šířky i do hloubky, přemýšlí o důsledcích. Zná život prakticky, rozumí mu a bere jej vážně. Pravý prorok může od svého názoru i ustoupit, vzít vážně názor jiný. A hlavně – pravý prorok zachovává naději. I kdyby se situace zdála beznadějnou, pravý prorok zná poslední konce věcí v Božích rukou. Jenže to už jeho posluchači často neslyší.

Z czymś takim się nowo narodzony w ludzkim ciele Syn Boży spotyka właściwie od samego początku. Z dalekiego Wschodu przybywają ludzie, o których Biblia zachowała świadectwo, że byli mądrzy – mędrcy. Pochodzili z zupełnie innego świata, innej religii, innego sposobu myślenia niż żydowski, nawet niż euroazjatycki, jak byśmy to może dziś chcieli nazwać. Daleki Wschód. Są jednak oczytani, mają szeroki kąt patrzenia na świat – i dowiadują się ze swoich źródeł (!) o narodzinach Zbawiciela świata. Tak Bóg działa! A na miejscu siedzi w Jerozolimie tamtejszy polityk, marionetka okupanta rzymskiego i trzęsie portkami o swój tron, o swoją pozycję i posadę. Kiedy każe wymordować wszystkie niemowlęta płci męskiej w okolicy, Jezus cudem zostaje uratowany dzięki roztropności Józefa, który organizuje emigrację do Egiptu. Uzurpatorska władza chce zniszczyć w zarodku wszystko, co jej zdaje się zagrażać. Ale przecież Bóg czuwa, działa, jest – i nic się Jego opatrzności nie wymknie.

Apostoł Paweł idzie jednak w naszym tekście jeszcze o wiele głębiej. Pisze nie tylko o niebezpieczeństwie ulegania populistycznym przekazom, które zwykle znajdują szerszy posłuch, bo zdają się brzmieć atrakcyjnie. Apostoł podkreśla: „W Nim mieszka cieleśnie cała pełnia boskości i w Nim macie pełnię”. Tajemnica polega na tym, że dla nas Bóg stał się człowiekiem. Bóg uczynił ze swojego jedynego Syna dar dla nas, przyjął nasze człowieczeństwo, by dać nam swoje Bóstwo. Tajemnica wcielenia wskazuje, że Bóg nie dał nam czegoś, lecz dał samego siebie w swoim Synu Jednorodzonym. To przyjęcie przez Syna Bożego ludzkiej natury i ludzkiego ciała celem dokonania dzieła zbawienia nazywamy wcieleniem. Ta wiara wyróżnia chrześcijaństwo spośród innych religii. Wcielenie Syna Bożego w ludzką naturę jest tajemnicą wiary, dlatego że poczęcie Jezusa nastąpiło poza normalnym, fizjologicznym aktem seksualnym kobiety i mężczyzny. Ewangelia fakt ten wyjaśnia bardzo lapidarnie. Na pytanie Marii, Matki Jezusa, jak to możliwe, jak to się stanie, słyszy ona jedynie: „Dla Boga nie ma nic niemożliwego” (Łk 1,37). Słowa te wskazują na bezpośrednie działanie Boga za sprawą Ducha Świętego. Ponadto wyjaśniają, że Ten, który poczęty został z mocy Ducha Świętego i który prawdziwie stał się jej Synem, jest wiecznym Synem Boga Ojca. Jest samym Bogiem.

Tajemnica wcielenia pozwala człowiekowi uwierzyć, że w osobie Jezusa Chrystusa może dostąpić zbawienia, to znaczy pojednania z Bogiem, wyzwolenia z mocy śmierci, życia z Nim w miłości przez całą wieczność. To wkroczenie Syna Bożego – Jezusa Chrystusa – w ludzką historię rozpoczyna rozwiązywanie tragicznej sytuacji trwania w grzechu, który człowieka niszczy i jest jego zagrożeniem.

Widzimy – ile znowu bogactwa w krótkim fragmencie Słowa Bożego. I jak bardzo ma ono związek z przeżywanymi przez nas świętami, choć w pierwszej chwili być może tego w ogóle nie zauważaliśmy. Poprzez to Słowo nas Bóg zachęca, byśmy nie zostawili małego Jezuska w żłóbku, żeby grzecznym dzieciom przynosił prezenty. Mamy iść dalej i głębiej. Możemy dać się poprowadzić przez całą historię zbawienia, cała ewangelię i zrozumieć, że Bóg ma plan dla nas osobiście, dla twojego i mojego życia. Że pragnie, byśmy mieli z Nim żywą relację. Że chce, aby Jego Syn i to, czego On uczy, do czego prowadzi, było naszą normą, miarą, wzorcem życia i postępowania. Skąd będę wiedzieć, jak postąpić, jaką podjąć decyzję? Muszę zadać sobie pytanie, jak postąpiłby Jezus. Jak On zachowałby się w tej czy innej sytuacji. Jak mnie tego uczy Boże Słowo. Bo tak naprawdę Chrystus stał się aż do końca, aż do ostatecznych konsekwencji naszym etalonem, czyli ową ucieleśnioną miarą, ucieleśnionym wzorcem – wziął na siebie naszą śmierć i dla nas wstał z martwych, przyjął karę i konsekwencję naszego grzechu oraz buntu, i dla nas zyskał życie o wymiarze wiecznym. Byśmy byli z Nim i by nic nam już nie zagrażało. To jest cel i plan, dla mnie i dla ciebie. Czy chcesz go przyjąć?

Posłuchajmy tych dzisiejszych wskazówek z Bożego Słowa, niechaj Chrystus stanie się naszym wzorcem i normą wszystkich norm.